2022 | Ecollect - Góp nhặt niềm vui

“VỤ THẢM SÁT NHỮNG NGƯỜI VÔ TỘI” CỦA DANH HỌA PETER PAUL RUBENS (1577-1640)

Liên quan đến “Hành trình trốn chạy sang Egypt”, là biến cố “giết lầm hơn bỏ sót” do ông vua độc tài Hêrôđê gây ra.

Biến cố ấy xẩy ra thế này: “Khi Chúa Giêsu ra đời tại Bêlem, miền Giuđê, thời vua Hêrôđê trị vì, có mấy nhà chiêm tinh từ phương Ðông đến Giêrusalem, và hỏi: “Ðức Vua dân Do thái mới sinh, hiện ở đâu? Chúng tôi đã thấy vì sao của Người xuất hiện bên phương Ðông, nên chúng tôi đến bái lạy Người”.

Nghe tin ấy, vua Hêrôđê bối rối, và cả thành Giêrusalem cũng xôn xao” (Mt 2,1-3). Tin Mừng thánh Matthêu chương 2 trong các đoạn kế tiếp thuật lại rằng vua Hêrôđê ác độc tìm cách biết nơi rõ ràng để thủ tiêu Hài đồng Giêsu. Nhưng, được mộng báo, các nhà chiêm tinh sau khi đã gặp Hài Ðồng Giêsu tại Bêlem thì họ đã không trở lại gặp Hêrôđê nữa, mà đã đi lối khác mà về lại xứ của họ (Mt 2, 7-12).

Tin Mừng thánh Matthêu chương hai viết tiếp: “Thánh Giuse được sứ thần Chúa hiện ra báo tin, nên Ông đang đêm đã đưa Mẹ Maria và Chúa Giêsu trốn qua Ai Cập cho đến khi Hêrôđê băng hà” (Mt 2,13-15).

Hêrôđê thấy mình bị đánh lừa, nên đùng đùng nổi giận, sai người đi giết tất cả các con trẻ ở Bêlem và toàn vùng lân cận, từ hai tuổi trở xuống, tính theo ngày tháng ông đã hỏi cận kẽ các nhà chiêm tinh (Mt 2, 16-17).

Biến cố này, đã trở thành chủ đề lớn, hấp dẫn nhiều hoạ sĩ lao vào thể nghiệm. Hầu hết, đều cố gắng làm thế nào để diễn tả được hết cái bầu không khí náo động, phi lý và hết sức tàn bạo của nó...

Trong rất nhiều tranh vẽ về chủ đề này, bức tranh khổ lớn “Vụ thảm sát những người vô tội” của Peter Paul Rubens vẽ năm 1611, được nhiều nhà phê bình cho là đáng chú ý nhất.

Người ta không biết, bức tranh ban đầu được vẽ theo sự ủy thác của ai, nhưng từ cuối thế kỷ XVII, bức tranh đã trở thành một phần của Bộ sưu tập Liechtenstein ở Vienna, Áo, cùng với một bức tranh khác của Rubens, “Samson và Delilah”. Các bức tranh được đóng dấu gia đình Liechtenstein và được ghi lại trong bộ sưu tập cho đến thế kỷ 19.

Có một khoảng thời gian trống, người ta không biết bức tranh được chuyển nhượng như thế nào, bởi chúng được thực hiện bởi các nhà sưu tập ẩn danh. Mãi đến năm 2002, nó mới được George Gordon, một chuyên gia về tranh Flemish và Hà Lan tại Sotheby's ở London, phát hiện trong một phiên đấu giá. Trong phiên đấu giá này, vào ngày 10 tháng 7, bức tranh đã được mua với giá 49,5 triệu bảng Anh (117 triệu đô la Mỹ) bởi doanh nhân và nhà sưu tập nghệ thuật người Canada tên Kenneth Thomson.

Sau cuộc đấu giá, bức tranh đã được cho mượn treo tại Phòng trưng bày Quốc gia, Luân Đôn mấy năm. Đến năm 2008, Kenneth Thomson đã tặng bức tranh cho Phòng trưng bày Nghệ thuật Ontario ở Toronto, và nó được treo ở đó cho đến ngày nay.

Theo nhiều nhà phê bình, bức tranh này, là thành quả mấy năm học hỏi của Rubens ở Ý từ năm 1600 đến năm 1608, nơi ông tận mắt quan sát các tác phẩm của các họa sĩ Baroque Ý như Caravaggio. Những ảnh hưởng này được nhìn thấy trong bức tranh này thông qua kịch tính tuyệt đối và sự năng động đầy cảm xúc của hình ảnh, cũng như màu sắc phong phú, mạnh mẽ...

Cũng theo nhiều nhà phê bình, nguồn cảm hứng trực tiếp dẫn Rubens đến chủ đề này, dường như có liên quan đến các cuộc thảm sát ở Antwerp-quê hương ông-trong khoảng thời gian đó. Chỉ trong một năm sau 1609, các xung đột tôn giáo bùng nổ, hơn 8.000 tín hữu Công giáo, đã bị giết bởi những người theo chủ nghĩa Calvin...

Vào cuối đời, giữa năm 1636 và 1638, Rubens đã vẽ bức tranh thứ hai về “Cuộc thảm sát những người vô tội”. Bức tranh này thuộc bộ sưu tập nghệ thuật của Alte Pinakothek, ở Munich và vẫn được lưu giữ ở đó cho đến ngày nay. (Xem ảnh tranh dưới phần cmt)

Peter Paul Rubens là một nghệ sĩ người Flemish. Ông được coi là nghệ sĩ có ảnh hưởng nhất của truyền thống Flemish Baroque. Các tác phẩm giàu năng lượng của Rubens tham chiếu các khía cạnh uyên bác của lịch sử cổ điển và Kitô giáo. Phong cách Baroque độc đáo và vô cùng nổi tiếng của ông nhấn mạnh đến sự chuyển động, màu sắc dữ dội và sự gợi cảm đầy kịch tính...

Bức thứ hai, Rubens vẽ vào mấy năm cuối đời-khoảng giữa năm 1636 và 1638. (Bức tranh này được lưu giữ tại Alte Pinakothek, Munich từ năm 1706)

NGUYÊN HƯNG

(Trích từ sổ tay nghệ thuật Công giáo-2014)

“MỪNG CHÚA GIÁNG SINH” NỔI TIẾNG NHẤT CỦA ENGELBERT MVENG (CAMEROON, 1930-1995)

Bức tranh này đã được đăng rất nhiều trên mạng, và ai cũng biết, đó là một bức tranh đẹp của Engelbert Mveng.

Tuy nhiên, rất ít người biết, đó chỉ là phần trung tâm của một bức tranh tường rất nổi tiếng có tên “Những thiên thần thánh thiện” mà Engelbert Mveng thực hiện cho nhà thờ Công giáo Holy Angeles-của một giáo xứ da đen-ở phía nam Chicago, Hoa Kỳ, năm 1990. (Xem ảnh toàn bộ tranh tường dưới phần comment )

Tại trung tâm hình kim cương của tranh tường, là một khung cảnh đơn sơ của Gia đình Thánh với sự tham dự của những người chăn cừu và được chứng giám bởi các thiên thần trên trời cao đang cúi xuống chúc phúc cho tất cả. Các nhân vật có nước da ngăm đen, mặc trang phục châu Phi. Đặt trong các hình kim cương nhỏ hơn xung quanh cảnh Chúa giáng sinh là những mô tả về hoạt động của các Thiên thần trong lịch sử cứu rỗi. Ngược chiều kim đồng hồ, bắt đầu với cảnh tổng lãnh thiên thần Michael đánh bại Satan. Sau đó là một thiên thần đã giải cứu Meshach, Shadrach và Abednego khỏi ngọn lửa của Vua Nebuchadnezzar, tiếp theo là một hành động giải cứu khác khi một thiên thần giải thoát Peter khỏi sự giam cầm của Herod (khuôn mặt của Peter gần giống với Nelson Mandela’s).

Ở phía dưới bên trái, Đức Mẹ Đồng Trinh, xuất hiện như một phụ nữ trẻ Nigeria trong túp lều làng của cô, được tổng lãnh thiên thần Gabriel viếng thăm khi Chúa Thánh Thần bay lơ lửng ở trên. Phép lạ phục sinh và thăng thiên được các thiên thần công bố ở trung tâm phía dưới của bức tranh, trong khi trình tự thời gian đảo ngược sau đó cho thấy các thiên thần xuất hiện để an ủi Chúa Kitô trong cơn hấp hối trong vườn. Các thiên thần từ Sách Khải Huyền tiếp theo xuất hiện với tư cách là những người bảo vệ chúng ta tại Phán xét sau cùng. Sau đó là hai câu chuyện đáng nhớ: Ba thiên thần lữ hành mang đến cho Abraham và Sarah tin tốt rằng họ sẽ sinh được một đứa trẻ-Isaac, và Tobit mù được chữa lành nhờ sự cầu bầu của tổng lãnh thiên thần Raphael. Một lần nữa ở trên cùng, ngôi sao của Bethlehem chiếu xuống vô số thiên thần (thực tế là 49 khuôn mặt, gợi lại lời kêu gọi tha thứ bảy lần bảy).

Theo lời của linh mục quản xứ, sự tồn tại của nhà thờ Holy Angels giống như một phép màu. Được xây dựng vào năm 1896, Holy Angels bị thiêu rụi vào năm 1986. Linh mục năng động lúc bấy giờ là Rev. George Clements, đã thuyết phục công ty kiến trúc nổi tiếng Skidmore, Owings & Merrill giúp ông xây dựng lại và ủy quyền cho Roy Lichtenstein thiết kế cửa sổ kính màu và Cha Mveng làm bức tranh tường trung tâm. Mọi thiết kế, đều đã được miễn phí.

Vào thời điểm này, Mveng đã là giáo sư lịch sử tại Đại học Yaoundé, Cameroon, được hơn 20 năm. Sinh ngày 9 tháng 5 năm 1930, ông gia nhập dòng Tên năm 1951 và được thụ phong linh mục năm 1963. Khi còn là một tu sĩ dòng Tên trẻ, ông đã làm quen với các bức vẽ Bamun và nghệ thuật Bamiléke và tin chắc rằng có những nguyên tắc phổ quát có thể tìm thấy trong nghệ thuật truyền thống Châu Phi.

Ông viết rất sung mãn, viết những luận thuyết quan trọng về thần học, lịch sử và nhân chủng học và cho ra đời những tác phẩm nghệ thuật bậc thầy như bàn thờ “Các thánh tử đạo Uganda” tại Cao đẳng Libermann ở Douala, Cameroon; “Đức Mẹ Châu Phi” cho Vương cung thánh đường Truyền tin ở Nazareth, Israel; và, có lẽ nổi tiếng nhất, loạt tranh "Các chặng đàng thánh giá" và bức tranh tường "Phục sinh" cho trường Cao đẳng Hekima ở Nairobi, Kenya. Các tác phẩm này đặc biệt mạnh mẽ và thể hiện nổi bật “thần học về sự sống” của Mveng

Cha Mveng còn nổi tiếng vì các hoạt động bảo vệ dân nghèo chống lại áp bức chính trị. Trước sự kinh hoàng của nhiều người, cha Mveng đã bị một kẻ tấn công không rõ danh tính ám sát vào đêm 22 tháng 4 năm 1995, tại Yaoundé.

Toàn bộ tranh tường

(Trích từ sổ tay nghệ thuật Công giáo-2016)

TRANH “GIÁNG SINH” NỔI TIẾNG NHẤT THỜI PHỤC HƯNG

Trong các tác phẩm hội họa thể hiện chủ đề “Chúa Giáng sinh” thời Phục Hưng, nổi tiếng nhất, có lẽ là tác phẩm “Đêm Thánh”, hoàn thành năm 1530 của Correggio (1490-1534)

Đây cũng là một trong những bức họa nổi tiếng nhất của Correggio. Trong “The Story of Art”, E. H. Gomrich đã diễn tả bức tranh này: “Người mục tử cao lớn vừa được thị kiến nhìn thấy các tầng trời mở ra với các thiên thần hát khúc “Vinh danh Thiên Chúa trên trời”. Ta nhìn thấy các vị ấy tung tăng bay lượn trên đám mây và nhìn xuống nơi mà chàng mục tử đã vội vã tìm đến, tay cầm chiếc gậy dài. Trong chuồng bò hoang phế tối tăm, anh nhìn thấy phép lạ-Hài nhi chào đời tỏa sáng ra chung quanh, thắp sáng khuôn mặt đẹp đẽ của người mẹ hạnh phúc. Chàng mục tử dừng lại, lần mò tìm chiếc mũ trùm đầu, chuẩn bị quì xuống thờ lạy. Có hai người tớ gái, một bị chói mắt vì ánh sáng từ máng cỏ, một sung sướng nhìn kẻ vừa đến. Thánh Giuse trong bóng tối mù mịt bên ngoài đang bận rộn với con lừa.”

Và, ông đã nhận định: “Mới nhìn, cách sắp xếp có vẻ thiếu nghệ thuật và hú họa. Cảnh chen chúc bên trái dường như không được cân bằng bởi bất cứ nhóm tương ứng nào bên phải. Nó chỉ được cân chỉnh nhờ sự nổi bật do ánh sáng đem lại cho nhóm nhân vật Đức Trinh nữ và Hài nhi. Correggio, còn hơn cả Titian, đã triệt để khai thác cái khám phá rằng sắc màu và ánh sáng có thể được dùng để cân bằng các hình thể và hướng dẫn mắt ta theo những hướng nhất định. Chính chúng ta là những kẻ cùng chàng mục tử chạy ùa tới nơi, là những kẻ được làm cho thấy những điều anh ta thấy-cái phép lạ Ánh Sáng chiếu soi trong tối tăm mà Phúc Âm Thánh Gioan nói đến…”

Gần như hầu hết các tác phẩm hội họa thể hiện chủ đề “Chúa Giáng sinh” sau “Đêm Thánh” của Correggio, đã noi theo, ứng dụng cái hiệu ứng ánh sáng này.

(Trích từ sổ tay nghệ thuật Công giáo)

“ÁNH SÁNG THẾ GIAN” CỦA WILLIAM HOLMAN HUNT (1827-1910)

“Ánh sáng thế gian” là một bức tranh sơn đầu trên vải của hoạ sĩ người Anh William Holman Hunt, hoàn thành năm 1853. Bức tranh này được coi là một trong những tác phẩm nghệ thuật tôn giáo quan trọng nhất của phong trào Tiền Raphael ở Anh

Bức tranh mô tả một cảnh trong Kinh thánh, cụ thể là Khải Huyền 3:20, trong đó Chúa Giêsu nói: "Này đây Ta đứng trước cửa và gõ. Ai nghe tiếng Ta và mở cửa, thì Ta sẽ vào nhà người ấy, sẽ dùng bữa với người ấy, và người ấy sẽ dùng bữa với Ta.”

Hunt vẽ cánh cửa cũ kỹ, không có tay nắm bên ngoài, cỏ mọc um tùm phía trước, để tượng trưng những vấn đề của một tâm hồn khép kín.

Hunt bắt đầu vẽ bức tranh này vào khoảng đầu năm 1850 và hoàn thành vào cuối năm 1853. Ngay sau đó, đầu năm 1854, bức tranh được trưng bày tại Học viện Hoàng gia, và rất nổi tiếng. Hiện tại, bức tranh được đặt trong nhà nguyện tại Keble College, thuộc Viện Đại học Oxford.

Tác phẩm này, có hai phiên bản, do chính Hunt thực hiện. Phiên bản thứ nhất, Hunt vẽ trong khoảng thời gian từ 1851 đến 1856, có kích thước nhỏ hơn tranh gốc. Và phiên bản này, đang được trưng bày tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Thành phố Manchester, Anh, nơi đã mua nó vào năm 1912. Phiên bản thứ hai, Hunt vẽ trong khoảng thời từ 1900 đến 1904, có kích thước lớn hơn tranh gốc. Sau khi được mang đi triển lãm vòng quanh thế giới từ 1905 đến 1907, năm 1908, phiên bản này được chuyển về treo ở Nhà thờ St Paul-London.

NGUYÊN HƯNG
(Trích từ sổ tay nghệ thuật Công giáo-2014)

William

2014

Mến chào quý cha và anh chị em Thân hữu Viết Văn Đường Trường và Câu lạc bộ Đặng Đức Tuấn,

Giữa những vui buồn đan xen trong cuộc sống, xin được kính mời quý cha và anh chị em cùng hiệp thông trong một thánh lễ đơn giản với 3 ý cầu nguyện:

- Tạ ơn về bộ sưu tập Hướng Đến 400 Năm Văn Học Công Giáo Việt Nam (1632-2032). Bộ sách đang lo thủ tục xuất bản chính thức và có hướng kết quả tốt. Ấn bản tạm dành tặng các chủng sinh và tu sĩ cũng kết quả tốt.

- Cầu nguyện cho linh hồn Giáo sư Antôn Nguyễn Văn Trung, nguyên Khoa trưởng Trường Đại học Văn khoa Sài Gòn, mới qua đời tại Canada, lúc 21 giờ 30 ngày 19-10-2022, hưởng thọ 92 tuổi. Sự nghiệp của cụ về văn học và triết học, chúng ta có thể xem những bài viết đang có trên Văn Thơ Công Giáo. Riêng Ban Văn hóa Giáo phận Qui Nhơn đặc biệt biết ơn cụ đã cho phép ấn hành 2 tác phẩm xưa cụ lưu giữ được: Sấm Truyền Ca (quyển I: Tạo Đoan Kinh – Tủ sách Nước Mặn 2020), Vãn và Tuồng (sẽ in).

- Cầu xin Chúa chữa lành cho anh Nguyễn Thanh Xuân, nhân lễ Thánh Tađêô, bổn mạng anh vào ngày 28-10. Anh Xuân bị ung thư thực quản, phải nhận thức ăn qua ống dẫn nhưng bị nôn ói, ít dung nạp, do đó không tiến hành hóa trị được. Xin Chúa cho tâm hồn anh luôn được bình an và nếu Chúa muốn, xin Chúa sớm chữa lành.

Thánh lễ sẽ cử hành tại nhà nguyện nhỏ của Chủng viện Qui Nhơn, 120 Trần Hưng Đạo, Tp. Quy Nhơn, vào lúc 14g30 Chúa nhật ngày 30-10-2022. Xin mời anh chị em tại Tp. Quy Nhơn và phụ cận đến tham dự (xin giúp thông báo đến các bạn chung quanh), còn các anh chị em ở xa, xin hiệp thông cầu nguyện.

Mến chúc mọi người luôn bình an trong Chúa.

Ông Trăng, Lm. GP. Võ Tá Khánh